ΟΙ 3 ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΠΟΥ ΜΕΛΟΠΟΙΗΣΑΝ ΤΟΥΣ ΜΟΙΡΑΙΟΥΣ ΤΟΥ ΒΑΡΝΑΛΗ.

Μερικές φορές σκέφτομαι τι θα απογίνουν όλα όσα έχουν γραφτεί στα διάφορα ιστολόγια όταν πάψουν να υπάρχουν  αυτοί που τα δημιούργησαν. 

Μέσα στην απεραντοσύνη του διαδικτύου τα ιστολόγια αυτά θα είναι ίσως σαν εκείνα τα αμέτρητα  αστέρια του ουρανού που στον παρόντα  χρόνο δεν υπάρχουν αλλά εμείς εξακολουθούμε να βλέπουμε την λάμψη τους λόγω της απόστασης τους από εμάς.

Τις σκέψεις αυτές τις έκανα όταν μου ήρθε μήνυμα ότι υπήρχε απάντηση σε κάποιο σχόλιο που είχα κάνει πριν 4 χρόνια σε ένα από τα πιο αξιόλογα μπλογκ που υπήρχαν.

 Γράφω υπήρχαν, γιατί ο δημιουργός του, ALLU FUN MARX και το μπλογ του ΑΡΙΣΤΕΡΑ …ΣΤΗ BLOGOSLOVAKIA δεν είναι πια μαζί μας εδώ και δύο χρόνια.

 Δεν ήταν ούτε  47 χρονών όταν  τον πρόδωσε η καρδιά του.

Μπορεί όμως αυτός ο σημαντικός μπλογκερ να μην ζει πια, όμως τα κείμενα του υπάρχουν στο ιντερνετ και πάντα κάποιος θα ανατρέχει σε αυτά γιατί αποτελούν πλέον ένα πολύτιμο αρχείο για πολλά θέματα.

Έτσι σήμερα θα αντιγράψω αρκετά μέρη από τα δυο ποστ ( εδώ και εδώ) που είχε αφιερώσει για τις 3 μελοποιήσεις που έχουν γίνει για τους Μοιραίους του Βάρναλη.

Ακόμα θυμάμαι την φοβερή εντύπωση που μου είχε κάνει η πρώτη μελοποίηση  του ποιήματος από τον Θεοδωράκη όταν την πρωτάκουσα.

 Κάπου μάλιστα έχω φυλαγμένο ένα φοιτητικό σημειωματάριο στο οποίο είχα παρακαλέσει ένα συμφοιτητή μου να μου γράψει τους στίχους κατά την διάρκεια κάποιας παράδοσης σε αμφιθέατρο στο Γουδί.

Έγραφε λοιπόν ο ALLU FUN MARX:

«Οι μοιραίοι»,  ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Κ.Βάρναλη, πρωτοδημοσιεύτηκαν το 1922 στο περιοδικό «Νεολαία» της ΟΚΝΕ.

 «Οι μοιραίοι», ιδιογράφως από τον ποιητή, με αφιέρωση για τον φίλο του Δημήτρη Χαριτάτο.

42 χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 1964, ο προοδευτικός πνευματικός κόσμος της Ελλάδας γιόρταζε  τα 80χρονα του ποιητή. Η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, η Λέσχη Βιβλίου, οργανώσεις νεολαίας και πολιτιστικοί σύλλογοι οργάνωσαν διάφορες εκδηλώσεις για να τιμήσουν τον Κώστα Βάρναλη. 

Όπως γράφει η εφημερίδα της εποχής Ελευθερία (30/5/1964) ο Μίκης Θεοδωράκης «ως ελάχιστο φόρο τιμής στον μεγάλο ποιητή» μελοποίησε δύο ποιήματα του Κώστα Βάρναλη. Το ένα ποίημα  ήταν «Οι μοιραίοι», και το άλλο η «μπαλάντα του Αντρίκου». 

(Σχετικά με την Μπαλάντα του Αντρίκου έχω γράψει το ποστ Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΑΝΤΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΜΟΥΝΑΚΙΑ)

Τα τραγούδια κυκλοφόρησαν σε δίσκο με την φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση (δεύτερη φωνή ο Αντώνης Κλειδωνιάρης) και συμπεριλήφθηκαν στον κύκλο τραγουδιών «Πολιτεία Β». 

Την επόμενη χρονιά, το 1965,  ο πολυπράγμων Χρήστος Χαιρόπουλος μελοποιεί κι αυτός τους Μοιραίους και καλεί τον ποιητή στο σπίτι του για να του παρουσιάσει το τραγούδι. Το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Ελευθερία» (11/11/1965) τα λέει όλα:

Η σαλονάτη μελωδία του Χαιρόπουλου, τα βιολιά, το πιάνο, και  η βελούδινη ερμηνεία του τραγουδιστή Γιάννη Μάνου έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τον σκληρό ρεαλισμό των στίχων του Βάρναλη. Αν και πιστεύω ότι η μελοποίηση των μοιραίων από τον Μίκη είναι αξεπέραστη, βρίσκω ενδιαφέρουσα και την μελοποίηση του ποιήματος από τον Χρ. Χαιρόπουλο.  Πρώτα πρώτα μ’ αρέσει που ο Χαιρόπουλος χώρεσε ολόκληρο το ποίημα στο τραγούδι του , σε αντίθεση με τον Μίκη που αναγκάστηκε να κάνει περικοπές. Έπειτα, βρίσκω ιδιαίτερα γοητευτική την αντίθεση μελωδίας και στίχων που επισήμανα πιο πάνω. Και τέλος, χαμογελάω στην σκέψη ότι η ποίηση του κομμουνιστή Βάρναλη βρήκε τρόπο να τρυπώσει στα αστικά σαλόνια, έστω και μ΄αυτόν τον τρόπο.

Εκτός από τις δύο αυτές μελοποιήσεις, υπάρχει και μια τρίτη μελοποίηση των «μοιραίων» από τον Νίκο Μαμαγκάκη, όχι και τόσο γνωστή, για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω. Το τραγούδι με τίτλο "Η Ταβέρνα" κυκλοφόρησε σε 45άρι δίσκο το 1965 και στην άλλη όψη του υπήρχε ένα τραγούδι σε στίχους του ποιητή Γιώργου Θέμελη με τίτλο «Μη με ρωτάτε». Το τραγούδι ερμήνευσε στο δίσκο ο Φώτης Δήμας ,ένας τραγουδιστής του ελαφρού τραγουδιού με βαρυτονάλε φωνή, που μεσουρανούσε στη δεκαετία του ’60 στην Αθήνα.

Ο Νίκος Μαμαγκάκης κατά το δισκογραφικό του ξεκίνημα στη Philips-Fidelity και στη Lyra, είχε γράψει τραγούδια πάνω σε ποιήματα του Καρυωτάκη, της Πολυδούρη, του Βάρναλη και του Παλαμά, που τα ερμήνευσαν κυρίως ανδρικές φωνές( Μανώλης Καναρίδης,Κώστας Πρέντζας,Φώτης Δήμας κ.α). Τα τελευταία χρόνια, κάποια από τα τραγούδια αυτά ο Μαμαγκάκης τα ξαναδούλεψε με μια νέα αισθητική ματιά και διάλεξε γυναίκες τραγουδίστριες για να ερμηνεύσουν (Μελίνα Κανά, Λιζέτα Καλημέρη, Μαρία Εγγλέζου). 

Η «Ταβέρνα» δεν περιλαμβάνεται στα τραγούδια αυτά. Ίσως ο συνθέτης δεν θεωρεί το τραγούδι του σημαντικό, ίσως πάλι το θεωρεί «στιγματισμένο» από τον μετέπειτα «βίο» του τραγουδιστή που το τραγούδησε πρώτη φορά.
Ο Φώτης Δήμας που ευτύχησε να ερμηνεύσει όλους σχεδόν τους συνθέτες του ελαφρού τραγουδιού (ερμήνευσε ακόμα και αρκετές συνθέσεις του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίμη Πλέσσα),είχε την ατυχή έμπνευση να αμαυρώσει την καριέρα και την ζωή του επιλέγοντας να ερμηνεύσει σε δίσκο τον «ύμνο της 21ης Απριλίου».

Μετά την μεταπολίτευση ο Φώτης Δήμας, ντροπιασμένος ή αμετανόητος -οι γνώμες διίστανται-, αποχώρησε από το τραγούδι.
Οι υπόλοιποι βέβαια συντελεστές του ανοσιουργήματος αυτού (Γ.Κατσαρός, Γ.Οικονομίδης), χωρίς ίχνος τσίπας ή αυτοκριτικής, συνέχισαν την καριέρα τους, αλλάζοντας με περισσή ευκολία το κουστούμι του υμνητή της χούντας με το κουστούμι του υμνητή του Καραμανλισμού. Άλλωστε, εμείς οι Έλληνες διακρινόμαστε για την (ιστορική) μνήμη χρυσόψαρου που διαθέτουμε. Λίγο σαξόφωνο και λίγο «φίλοι μου αγαπημένοι, γειά σας και χαρά σας» και τα ξεχνάμε όλα.